Category Archives: Natuurbescherming

In de uitspraak van de Afdeling van 29 juli 2015 (201410451; vgl. ABRS 29 juli 2015, 201500151) was een besluit van de provincie Overijssel omtrent een aanvraag om een Nb-vergunning van een rundveehouderij aan de orde. De provincie heeft deze vergunning geweigerd, omdat volgens haar geen Nb-vergunning nodig was nu de aangevraagde bedrijfssituatie een bijdrage gelijk aan of lager dan 0,05 mol/ha/jaar op Natura 2000-gebieden veroorzaakt. Tegen dit besluit heeft MOB beroep ingediend. In haar beroepschrift heeft MOB onder andere aangevoerd dat de provincie zich ten onrechte op het standpunt heeft gesteld dat geen Nb-vergunning nodig is.

Zoals de Afdeling reeds in haar uitspraken van 8 april 2015 (201402208 e.a.) heeft overwogen, heeft de provincie zonder nadere beoordeling of een totale bijdrage van 0,05 mol/ha/jaar een toename, afname of gelijkblijvende depositie is ten opzichte van de relevante referentiesituatie, ten onrechte geconcludeerd dat op grond van objectieve gegevens is uitgesloten dat de aangevraagde bedrijfssituatie een verslechterend effect kan hebben op de kwaliteit van de natuurlijke habitats en de habitats van soorten in een Natura 2000-gebied. Voor een nadere toelichting hierop verwijs ik u graag naar mijn artikel “‘Ondergrens’ van 0,05 mol bij Nb-vergunning niet toegestaan”.

Gelet hierop heeft de Afdeling het besluit van de provincie, waarbij de Nb-vergunning is geweigerd, vernietigd. Inmiddels is de Programmatische Aanpak Stikstof echter in werking getreden. De vraag is dan ook hoe de provincie nu verder dient te handelen. De Afdeling heeft de provincie wel opgedragen een nieuw besluit te nemen. Daarbij heeft de Afdeling eveneens het volgende overwogen:

“Op 1 juli 2-15 zijn de wet tot wijziging van de Natuurbeschermingswet 1998 (programmatische aanpak stikstof), het Besluit grenswaarden programmatische aanpak stikstof en de Regeling programmatische aanpak stikstof in werking getreden. Het college dient mede gelet op het overgangsrecht dat in de Nbw 1998 en de Regeling pas is opgenomen te bezien of en hoeverre de Nbw 1998 zoals die vanaf 1 juli 2015 luidt van toepassing is op het nieuw te nemen besluit.”

Waarom de Afdeling overweegt dat de provincie mede gelet op het overgangsrecht in de Regeling PAS moet bezien of en in hoeverre de Natuurbeschermingswet, zoals die vanaf 1 juli 2015 luidt, van toepassing op het nieuw te nemen besluit, is mij niet duidelijk. Immers bepaalt het overgangsrecht in de Regeling PAS enkel dat artikel 2 van de Regeling PAS – waarin AERIUS Calculator verplicht wordt voorgeschreven – niet van toepassing is in de situaties waarin het overgangsrecht uit de Natuurbeschermingswet voor vergunningen die vóór 1 juli 2015 zijn aangevraagd (artikel 19km, vierde lid, en artikel 67a Nb) van toepassing is.

mw. mr. Franca Damen

In een uitspraak van de Afdeling van 15 juli 2015 (201408129 en 20140391) is een door de provincie Overijssel verleende Nb-vergunning voor een vleesvarkenshouderij aan de orde. Tegen deze vergunning heeft MOB beroep ingediend. In het beroepschrift zijn verschillende beroepsgronden aangevoerd. Te dien aanzien heeft de Afdeling onder meer het volgende overwogen.

Het op 11 dagen voorafgaand aan de zitting bij de Afdeling aanvoeren van nieuwe beroepsgronden – in dit geval gepaard gaande met het overleggen van meitellingen – is in strijd met de goede procesorde. De desbetreffende beroepsgrond is daarom door de Afdeling buiten behandeling gelaten.

De Natuurbeschermingswet verplicht niet om maatregelen – waarmee een verdere reductie van de stikstofdepositie wordt bereikt – in individuele Nb-vergunningen voor te schrijven indien geen zodanig beleid door het bevoegd gezag wordt gevoerd. Dit geldt ongeacht de hoogte van de stikstofdepositie die door een bedrijf op een Natura 2000-gebied wordt veroorzaakt. De Afdeling heeft dit ook reeds overwogen in haar uitspraken van 8 april 2015 (201402208 e.a.). In deze uitspraken kwamen meer interessante onderwerpen aan de orde. Voor een toelichting daarop verwijs ik u graag naar mijn artikel “‘Ondergrens’ van 0,05 mol bij Nb-vergunning niet toegestaan”.

Zoals de Afdeling reeds heeft overwogen in haar uitspraak van 5 november 2014 (201309729) bestaat er geen aanleiding voor het oordeel dat voor het bepalen van de toegestane ammoniakemissie in de referentiesituatie, in het geval die ontleend wordt aan een milieuvergunning voor een bedrijfsvoering die niet voldoet aan het Besluit huisvesting, rekening moet worden gehouden met de emissiewaarden van het Besluit huisvesting. Voor een nadere toelichting hierop, verwijs ik u graag naar mijn artikel “Intern salderen: niet corrigeren met Besluit huisvesting!”. In de thans aan de orde zijnde uitspraak heeft de Afdeling nog eens benadrukt dat aan het oordeel in haar uitspraak van 5 november 2014 niet ten grondslag ligt dat een bepaalde emissie is vergund bij een milieuvergunning, maar dat de emissie die wordt veroorzaakt door de milieuvergunde activiteit wordt bepaald door de vergunde veestapel en het vergunde stalsysteem. De Afdeling ziet geen aanleiding voor het oordeel dat voor het bepalen van de hoogte van de ammoniakemissie die voor saldering in aanmerking komt, in het geval die emissie wordt ontleend aan een milieuvergunning voor een bedrijfsvoering die niet voldoet aan het Besluit huisvesting, rekening moet worden gehouden met de emissiewaarden van het Besluit huisvesting. Daartoe heeft de Afdeling het volgende overwogen.

Uit de jurisprudentie van de Afdeling (o.a. ABRS 13 november 2013, 201303243 e.a.) volgt dat saldering in de vorm van (gedeeltelijke) intrekking van een milieuvergunning, Hinderwetvergunning, Nb-vergunning of melding (hierna: milieutoestemming) ten behoeve van de verlening van een Nb-vergunning voor de oprichting of uitbreiding van een veehouderij onder voorwaarden kan worden betrokken als maatregel in een passende beoordeling. De hoogte van de ammoniakemissie die voor saldering kan worden gebruikt, wordt ontleend aan de veestapel en het stalsysteem dat vergund is op de referentiedatum, tenzij na deze datum een veestapel en stalsysteem zijn vergund die een lagere emissie veroorzaken. Kortom: extern salderen is slechts mogelijk met stikstofdeposities die waren vergund op de referentiedatum en die ook nog aanwezig waren of konden zijn tot het moment van intrekking van de milieuvergunning of het sluiten van de overeenkomst over de overname van de stikstofdepositie ten behoeve van de uitbreiding van het saldo-ontvangende bedrijf.

Een milieutoestemming vervalt niet geheel of gedeeltelijk door de inwerkingtreding van het Besluit huisvesting, de niet tijdige aanpassing van de bedrijfsvoering aan de emissie-eisen uit het Besluit huisvesting of de mogelijkheid tot handhavend optreden vanwege het niet voldoen aan het Besluit huisvesting. Hierbij is van belang dat het Besluit huisvesting niet verplicht tot een reductie van de ammoniakemissie op bedrijfsniveau, maar erop is gericht dat bedrijven hun bedrijfsvoering zodanig inrichten dat gemiddeld wordt voldaan aan de maximale emissiefactor die voor een diersoort is vastgesteld. Het Besluit huisvesting staat niet in de weg aan het handhaven van een bestaand stalsysteem met een hogere emissiefactor dan de emissiewaarde van het Besluit huisvesting.

Het Besluit huisvesting en de daarin opgenomen maximale emissiewaarden voor dieren geven voorts geen aanleiding voor aanpassing van de berekeningswijze van de hoogte van de ammoniakemissie in het geval een bestaand stalsysteem een hogere emissiefactor heeft dan de emissiewaarde die in het Besluit huisvesting is bepaald. Onder de werking van het Besluit huisvesting wordt de emissiefactor voor bestaande en nieuwe stalsystemen ontleend aan de Regeling ammoniak en veehouderij. De maximale emissiewaarde die in het Besluit huisvesting is bepaald, komt niet in de plaats daarvan. Het Besluit huisvesting staat er bovendien niet aan in de weg dat een bestaand stalsysteem met een hogere emissiefactor dan de emissiewaarde uit het Besluit huisvesting niet wordt gehandhaafd. De omstandigheid dat de bedrijfsvoering van een saldogevend bedrijf als geheel niet voldoet aan de eisen van het Besluit huisvesting is evenmin reden om de ammoniakemissie te berekenen op grond van de emissiewaarde uit dat Besluit. Een bedrijf heeft immers nog steeds de keuze om zijn bedrijfsvoering aan te passen aan de eisen van het Besluit huisvesting door aanpassing van de bestaande stallen of door de bouw van nieuwe stallen.

mw. mr. Franca Damen

In een uitspraak van de Afdeling van 15 juli 2015 (201407102 e.a.) is de Utrechtse depositiebank onderuit gegaan. De salderingsmethodiek van de depositiebank voldoet niet aan de daaraan te stellen eisen. Gelet op de methodiek kan bovendien niet worden gesproken van een directe samenhang.

In de uitspraak zijn drie Nb-vergunningen voor drie verschillende veehouderijen aan de orde. Tegen deze vergunningen is beroep ingediend door MOB. Voorafgaand aan het verlenen van de Nb-vergunningen hebben de veehouderijen verzoeken gedaan om saldering krachtens de Verordening veehouderij, stikstof en Natura 2000 provincie Utrecht (hierna: de stikstofverordening). De provincie heeft naar aanleiding van deze verzoeken salderingsbesluiten genomen. Bij het verlenen van de Nb-vergunningen zijn de salderingsbesluiten, op grond waarvan saldo uit de depositiebank aan de veehouderijen is toegekend, betrokken.

De Afdeling heeft overwogen dat saldering via een depositiebank binnen Nb-vergunningen is te duiden als een maatregel ter mitigatie van de effecten van een vergund project. Bij saldering op grond van een dergelijke depositiebank ten behoeve van een Nb-vergunning dient, gelet op het mitigerende karakter van de maatregel, een directe samenhang te bestaan tussen de in de depositiebank op te nemen en te onttrekken saldi. Een directe samenhang tussen de intrekking van een milieuvergunning en de beschikbaarstelling van depositie ten behoeve van saldering kan worden aangenomen bij milieuvergunningen die zijn ingetrokken ten behoeve na de datum van (het concrete voornemen tot) instelling van de depositiebank.

Naar het oordeel van de Afdeling voldoet de Utrechtse depositiebank niet aan de daaraan te stellen eisen. Daartoe heeft de Afdeling het volgende overwogen.

In de depositiebank kunnen deposities van milieuvergunningen die zijn ingetrokken op of na 12 juli 2010 worden opgenomen. Echter kan uit geen enkel stuk worden opgemaakt dat op 12 juli 2010 of op enig later moment voor de instelling van de depositiebank op 18 februari 2011 een concreet voornemen daartoe bestond c.q. daadwerkelijk effectief is besloten tot de instelling van de depositiebank. Evenmin is gebleken dat is afgesproken dat betrokken partijen zich zouden inspannen om – door een actief beleid van intrekking van vergunningen – de depositiebank te vullen.

Nu niet is gebleken van een concreet voornemen tot instelling van de depositiebank voorafgaand aan de daadwerkelijke instelling daarvan op 18 februari 2011, maar de stikstofverordening en het protocol het wel mogelijk maken dat in de depositiebank saldo wordt opgenomen van vóór 18 februari 2011 ingetrokken milieuvergunningen, is de Afdeling van oordeel dat niet is gewaarborgd dat een directe samenhang aanwezig is tussen de in de depositiebank opgenomen saldi van ingetrokken milieuvergunningen en de onttrekkingen van saldi ten behoeve van de verleende Nb-vergunningen. De desbetreffende salderingsbesluiten konden dus niet bij de Nb-vergunningen worden betrokken.

Voorts heeft de Afdeling onder meer het volgende overwogen. Met het opstellen van een bedrijfsontwikkelingsplan in het kader van het Actieplan Ammoniak Veehouderij zijn de voor veehouderijen geldende milieuvergunningen biet gewijzigd. Met een dergelijk plan wordt ook geen nieuwe milieutoestemming verleend. Een bedrijfsontwikkelingsplan vormt dus geen nieuwe referentiesituatie in het kader van een Nb-vergunning. De Afdeling heeft hierover op 3 juni 2015 (201309542) ook reeds een uitspraak gedaan. Voor een toelichting daarop verwijs ik u graag naar mijn artikel “Stoppersregeling geen nieuwe referentiesituatie Nb-vergunning”.

Ten aanzien van de salderingen heeft de Afdeling overwogen dat is gebleken dat bij een individuele salderingstransactie ten behoeve van de verlening van een Nb-vergunning niet wordt geregistreerd van welke bedrijven uit de depositiebank saldo wordt gebruikt en welke hoeveelheid. Gelet hierop is bij de verleende vergunningen niet inzichtelijk en valt niet te controleren of is gesaldeerd met saldo van milieuvergunningen die zijn ingetrokken ten behoeve van opname in de depositiebank. Nu voorts na verloop van tijd een correctie en/of wijziging van eerder aan een bedrijf toegekend saldo kan plaatsvinden, kan achteraf niet met zekerheid worden vastgesteld met welk saldo is gesaldeerd. De Afdeling is van oordeel dat dit zich niet verdraagt met het rechtszekerheidsbeginsel.

Ten aanzien van de salderingsmethodiek van de depositiebank heeft de Afdeling voorts overwogen dat per natura 2000-gebied de stikstofdepositie op alle delen van een bepaald stikstofgevoelig habitattype wordt gesommeerd. Dit heeft tot gevolg dat niet inzichtelijk is of op één of meer delen van dat habitattype een toename van stikstofdepositie optreedt. Gelet op de arresten Briels en Sweetsman dient echter te worden geconcludeerd dat voor het oordeel of een project de natuurlijke kenmerken van een gebied aantast, alle rechtstreekse gevolgen van dat project in het licht van de instandhoudingsdoelstellingen moeten worden beschouwd, waarbij bepalend is of de bepalende kenmerken van het gebied die verband houden met de natuurlijke habitats waarvoor instandhoudingsdoelstellingen zijn gesteld, duurzaam behouden blijven. Dit oordeel betreft derhalve de gevolgen van het project voor het totale bestaande areaal van een habitattype in een Natura 2000-gebied. Voor dit onderzoek dienen de gevolgen per habitattype, per locatie van voorkomen van het habitattype, in kaart te worden gebracht.

In de Utrechtse salderingsmethodiek wordt hieraan naar het oordeel van de Afdeling aldus niet voldaan. Dat de rekenkundige wijze van saldering door middel van de depositiebank niet verzekert dat op geen enkel deel van een stikstofgevoelig habitattype een dergelijke toename van stikstofdepositie zal plaatsvinden, is door de provincie ter zitting erkend. De salderingsmethodiek van de depositiebank leidt er dan ook toe dat de gevolgen van een project voor het totale areaal van een habitattype in een Natura 2000-gebied daarmee niet inzichtelijk zijn. De gevolgen zijn immers in kaart gebracht per habitattype per Natura 2000-gebied, in plaats van per habitattype, per locatie van voorkomen van het habitattype.

De Afdeling is gelet op het voorgaande van oordeel dat de salderingsmethodiek van de depositiebank, uitgaande van saldering van stikstofdepositie per habitattype op gebiedsniveau, waarbij toe- en afnamen van stikstofdeposities niet zijn gesaldeerd per locatie van voorkomen van habitattypen, bij de verlening van een individuele vergunning niet de zekerheid biedt dat een project niet tot aantasting van de natuurlijke kenmerken van een Natura 2000-gebied leidt. Dit leidt tot het oordeel dat de betreffende salderingsbesluiten ook om deze reden niet bij de vergunningverlening konden worden betrokken.

mw. mr. Franca Damen