Blog

De Advocaat-Generaal heeft op 25 juli 2018 een conclusie genomen over de prejudiciële vragen van de Raad van State over het Programma Aanpak Stikstof (PAS) (zaken C-293/17 en C-294/17). In dit deel van mijn blogserie over de conclusie van de A-G ga ik in op de maatregelen die in de passende beoordeling voor het PAS zijn opgenomen en of dit in overeenstemming met artikel 6 Habitatrichtlijn is gedaan.

Achtergrond

In de passende beoordeling voor het PAS zijn verschillende maatregelen opgenomen. Dit zijn twee soorten maatregelen namelijk:

• brongerichte maatregelen (om de stikstofdepositie te verminderen);
• herstelmaatregelen (om Natura 2000-gebieden weerbaarder te maken voor stikstof).

Voor een nadere toelichting verwijs ik graag naar deel 7 (passende beoordeling en de maatregelen), deel 8 (rechtspraak over maatregelen) en deel 9 (juridische kwalificatie PAS-maatregelen) van mijn blogserie over de tussenuitspraken van de Raad van State over het PAS.

De passende beoordeling, en dus ook de daarin opgenomen maatregelen, moet in overeenstemming zijn met artikel 6, derde lid, Habitatrichtlijn. De Raad van State kon niet met zekerheid vaststellen of (de positieve gevolgen van) de maatregelen op grond van dit artikel in de passende beoordeling voor het PAS mochten worden opgenomen. Daarom heeft de Raad van State hierover prejudiciële vragen aan het Hof van Justitie gesteld.

Maatregelen in relatie tot artikel 6 Habitatrichtlijn

De A-G is in zijn conclusie eerst in algemene zin op maatregelen in relatie tot artikel 6, derde lid, Habitatrichtlijn ingegaan:

• In een beoordeling als bedoeld in artikel 6, derde lid, Habitatrichtlijn mogen alleen maatregelen worden opgenomen die eventuele schadelijke gevolgen van het project voorkomen of verminderen (mitigerende maatregelen). Maatregelen die schadelijke gevolgen compenseren, mogen niet in deze beoordeling worden meegenomen (compenserende maatregelen) (zie tevens mijn blog ‘Gevolgen uitspraak HvJ EU over A2 voor PAS’).
• Als de nadelige gevolgen als geheel afnemen, maar de natuurlijke kenmerken van een Natura 2000-gebied nog steeds worden aangetast, staat artikel 6, derde lid, Habitatrichtlijn geen extra soortgelijke aantastingen toe.
• Extra stikstofdepositie kan daarom alleen worden toegestaan als de totale belasting, inclusief de nieuwe stikstofdepositie, zo gering is dat zij de natuurlijke kenmerken van het Natura 2000-gebied niet aantast.

Maatregelen PAS

De bovenstaande overwegingen brengen de A-G tot de volgende conclusie ten aanzien van de maatregelen in het kader van het PAS:

• maatregelen ter vermindering van stikstofdeposities uit andere bronnen,
• herstelmaatregelen ter versterking van stikstofgevoelige habitattypen in de betrokken gebieden en
• de autonome daling van stikstofemissies

kunnen extra stikstofdepositie in Natura 2000-gebieden alleen in overeenstemming met artikel 6, derde lid, Habitatrichtlijn brengen als

• op het moment dat een toestemming (Wnb-vergunning) wordt verleend,
• definitief vatstaat dat de totale stikstofdepositie op het Natura 2000-gebied onder de kritische depositiewaarde blijft.

Voor het toestaan van extra stikstofdepositie is het onvoldoende dat de totale stikstofdepositie afneemt, maar Natura 2000-gebieden desondanks nog met teveel stikstof worden belast. Prognoses over de toekomstige gevolgen van de maatregelen en de verwachte daling van stikstofemissies mogen bij het verlenen van toestemming (Wnb-vergunning) voor extra stikstofdepositie niet worden meegenomen.

Gevolgen voor PAS

De conclusie van de A-G betekent dat in de passende beoordeling voor het PAS waarschijnlijk ten onrechte rekening is gehouden met (de positieve gevolgen van) verschillende brongerichte maatregelen en herstelmaatregelen.

Belangrijk hierbij is ook dat de Raad van State zelf al heeft geoordeeld dat er verschillende gebreken kleven aan het PAS. Voor een nadere toelichting daarop verwijs ik graag naar deel 10 (gebreken PAS t.a.v. depositiedaling) en deel 11 (gebreken PAS t.a.v. depositieruimte) van mijn blogserie over de tussenuitspraken van de Raad van State over het PAS.

De partners van het PAS zullen deze gebreken moeten herstellen. Daarvoor hebben zij op 4 juli 2018 een brief met nadere onderbouwing van het PAS naar de Raad van State gestuurd.

Andere delen blogserie

Over de andere onderdelen van de conclusie van de A-G kunt u meer lezen in de andere delen van mijn blogserie:

1. algemeen
2. beweiden en bemesten
3. passende beoordeling
4. maatregelen [betreft dit deel van de blogserie]
5. drempel- en grenswaarde
6. streep door PAS?

mw. mr. Franca Damen

Dit artikel afdrukken