Programma Aanpak Stikstof onderuit (deel 5): onderdelen onverbindend

Het Programma Aanpak Stikstof voldoet niet aan de daaraan te stellen eisen, zo oordeelde de Raad van State in de uitspraak van 29 mei 2019 (ECLI:NL:RVS:2019:1603). Dit heeft tot gevolg dat een aantal onderdelen uit het relevant toetsingskader onverbindend is. Om welke onderdelen het daarbij gaat, licht ik in dit blog toe.

Beslissing opname Natura 2000-gebieden in PAS

In bijlage 2 van het Programma Aanpak Stikstof (PAS) zijn de Natura 2000-gebieden opgesomd die in het PAS zijn opgenomen. Deze bijlage – en dus de opname van Natura 2000-gebieden in het PAS – is onverbindend.

Een Natura 2000-gebied kan op grond van de wet alleen in een programma zoals het PAS worden opgenomen als op grond van een passende beoordeling de zekerheid is verkregen dat gelet op de te treffen maatregelen, en rekening houdend met de autonome ontwikkeling van de stikstofdepositie en de ontwikkelingsruimte, de instandhoudingsdoelstellingen van het gebied niet in gevaar worden gebracht. De passende beoordeling van het PAS biedt deze zekerheid niet. Daarom heeft de overheid in strijd met de wet gehandeld door in het PAS Natura 2000-gebieden op te nemen.

Het PAS is dus onverbindend voor zover daarin de Natura 2000-gebieden zijn opgenomen. Dit betekent dat het PAS op geen enkel Natura 2000-gebied nog van toepassing is. Op de gevolgen hiervan ga ik in deel 6 van mijn blogserie in.

Drempel- en grenswaarde

Op grond van de wet is geen natuurvergunning nodig voor activiteiten met een stikstofdepositie onder de drempel- en grenswaarde. De drempelwaarde bedraagt 0,05 mol/ha/jaar en de grenswaarde in beginsel 1,0 mol/ha/jaar. Op het moment dat 95% of meer van de depositieruimte die is gereserveerd voor activiteiten onder de grenswaarde is benut, wordt de grenswaarde automatisch verlaagd naar 0,05 mol/ha/jaar. Voor hoofd(vaar)wegen is de grenswaarde uitgedrukt in een afstand (3 respectievelijk 5 km).

De grenswaarde geldt voor ieder Natura 2000-gebied, ongeacht of dat in het PAS is opgenomen. De grenswaarde is ook van toepassing op Natura 2000-gebieden die niet in Nederland liggen.

Omdat op grond van de passende beoordeling van het PAS niet is verzekerd dat de natuurlijke kenmerken van de Natura 2000-gebieden die in het PAS zijn opgenomen niet zullen worden aangetast, zijn de wettelijke bepalingen waarin de grenswaarde (uitgedrukt in mol/ha/jaar respectievelijk afstand) is opgenomen onverbindend.

Dit betekent dat ervan moet worden uitgegaan dat er geen grens- en drempelwaarde heeft gegolden. Er kon daarom geen toepassing worden gegeven aan de uitzondering op de vergunningplicht voor activiteiten die stikstofdepositie veroorzaken die de grens- of drempelwaarde niet overschrijdt.

De activiteiten die met toepassing van de uitzondering op de vergunningplicht zonder vergunning zijn gerealiseerd of verricht, zijn daarom alsnog vergunningplichtig.

Als in een besluit geen beoordeling heeft plaatsgevonden van stikstofdeposities die de grens- en drempelwaarde niet overschrijden, dan kleeft aan dit besluit een gebrek. In het geval het besluit nog niet onherroepelijk is, zal dit gebrek moeten worden gerepareerd.

Andere delen blogserie

Over de andere onderdelen van de uitspraak van de Raad van State kunt u meer lezen in de andere delen van mijn blogserie:

  1. inleiding
  2. passende beoordeling
  3. de verwachte voordelen van maatregelen
  4. waarvoor kan het PAS nuttig zijn
  5. onderdelen onverbindend (dit blog)
  6. gevolgen voor de praktijk
  7. extern salderen weer ‘hot’ of andere oplossingen?
  8. eerste reactie overheid
  9. samenvatting uitspraak

mw. mr. Franca Damen