Betaling dwangsom door ander dan overtreder
Het niet of niet tijdig voldoen aan een opgelegde last onder dwangsom leidt in de praktijk vaak tot een besluit tot invordering van de verbeurde dwangsom. In een uitspraak van de Raad van State van 11 januari 2017 (201508249, ECLI:NL:RVS:2017:15) stond de vraag centraal of de betaling van deze dwangsom door een derde bevrijdend werkt jegens degene die is aangeschreven.
Als sprake is van een overtreding dan kan het bevoegd gezag daartegen handhavend optreden. In beginsel is het bevoegd gezag daartoe ook verplicht. Dat is alleen anders in geval van bijzondere omstandigheden. Van bijzondere omstandigheden kan sprake zijn als er concreet zicht op legalisatie is of als handhavend optreden onevenredig is in verhouding tot de daarmee te dienen belangen.
Handhavend optreden kan bijvoorbeeld door het opleggen van een last onder dwangsom. Als de overtreding dan niet binnen de gestelde begunstigingstermijn is beëindigd, dan moet de overtreder een dwangsom betalen aan het bevoegd gezag. Het bevoegd gezag kan met een invorderingsbesluit overgaan tot het invorderen van deze dwangsom.
Tegen zowel een besluit tot het opleggen van een last onder dwangsom als een invorderingsbesluit kan bezwaar worden gemaakt. Bezwaren tegen de overtreding en de handhaving kunnen alleen naar voren worden gebracht tegen een besluit tot het opleggen van een last onder dwangsom. In de praktijk wordt dat nogal eens vergeten en worden de bezwaren tegen de overtreding en handhaving pas naar voren gebracht als het bevoegd gezag met een invorderingsbesluit is overgegaan tot invordering van de dwangsom. Dan is het echter te laat voor zo’n bezwaren.
De dwangsom mag ook door een ander dan de overtreder zelf worden betaald. Dat heeft de Raad van State geoordeeld in de uitspraak van 11 januari 2017. De Raad van State heeft daarvoor aansluiting gezocht bij artikel 6:30, eerste lid, van het Burgerlijk Wetboek. Op grond van dit artikellid kan een verbintenis door een ander dan de schuldenaar worden nagekomen, tenzij haar inhoud of strekking zich daartegen verzet.
Naar het oordeel van de Raad van State verzet de aard van een last onder dwangsom zich niet tegen het betalen van een verbeurde dwangsom door een ander dan de overtreder. Want ook al wordt de dwangsom door een ander betaald, dan zal dit nog niet elk belang voor de overtreder wegnemen om aan de opgelegde last onder dwangsom te voldoen. De last onder dwangsom behoudt zijn werking als herstelsanctie.
De betaling van een dwangsom door een ander dan de overtreder werkt daarom naar het oordeel van de Raad van State bevrijdend voor de overtreder.
mw. mr. Franca Damen