Na de PAS-uitspraak van 29 mei 2019 heeft de Raad van State veel besluiten vernietigd, waaronder ook bestemmingsplannen. Het gaat daarbij om bestemmingsplannen voor onder andere woningbouw (één-op-één-inpassing), industrie, buitengebied (agrarisch), een voormalige vliegbasis, een trainingscentrum en een verbindingsweg. In dit blog ga ik hier verder op in.
Woningbouw (klein)
De gemeente Westland heeft voor de bouw van zes woningen in Monster het bestemmingsplan ‘Haagweg achter 39 te Monster’ vastgesteld. Als gevolg hiervan zal extra stikstofdepositie op het Natura 2000-gebied ‘Solleveld & Kapittelduinen’ ontstaan. Het bouwen van de woningen in het plangebied leidt niet tot een overschrijding van de grenswaarde voor stikstofdepositie van 1,0 mol/ha/jaar.
De nieuwe woningen zijn onderdeel van een grotere woningbouwontwikkeling (43 woningen). Dit is een zogenoemd prioritair project waarvoor in het PAS ontwikkelingsruimte was gereserveerd.
Voor beide standpunten heeft de gemeente bij het vaststellen van het bestemmingsplan gebruik gemaakt van de passende beoordeling van het PAS. Nu de passende beoordeling van het PAS niet voldoet aan de eisen die daaraan worden gesteld, had de gemeente daar bij de vaststelling van het bestemmingsplan niet naar kunnen verwijzen. Om die reden heeft de Raad van State het bestemmingsplan in de uitspraak van 17 juli 2019 (ECLI:NL:RVS:2019:2469) vernietigd.
Woningbouw (groot) en één-op-één-inpassing
De gemeente Roermond heeft voor de bouw van 470 woningen in Roermond het bestemmingsplan ‘Melickerveld’ vastgesteld. Deze nieuwe woningen leiden door een toename van het aantal verkeersbewegingen tot een toename van de stikstofdepositie op de Natura 2000-gebieden ‘Roerdal’ en ‘Swalmdal’. Deze toename blijft onder de grenswaarde voor stikstofdepositie van 1,0 mol/ha/jaar.
Volgens de gemeente kan het bestemmingsplan worden vastgesteld, omdat voldoende ontwikkelingsruimte beschikbaar is, significante effecten op grond van het PAS op voorhand kunnen worden uitgesloten en de gevolgen passend zijn beoordeeld in de passende beoordeling van het PAS. Omdat er voldoende ontwikkelingsruimte is, is al een natuurvergunning verleend. Deze natuurvergunning is onherroepelijk.
Nu de passende beoordeling van het PAS niet voldoet aan de eisen die daaraan worden gesteld, had de gemeente daar bij de vaststelling van het bestemmingsplan niet naar kunnen verwijzen. Om die reden heeft de Raad van State het bestemmingsplan in de uitspraak van 14 augustus 2019 (ECLI:NL:RVS:2019:2756) vernietigd.
De onherroepelijke natuurvergunning heeft de gemeente niet mogen baten. Deze vergunning is namelijk gebaseerd op de passende beoordeling van het PAS. Daarom staat niet vast dat een nieuwe passende beoordeling geen nieuwe gegevens en inzichten kan opleveren over de significante gevolgen van het bestemmingsplan. De gemeente mocht de natuurvergunning daarom niet één-op-één inpassen in het bestemmingsplan.
Industrieterrein
De gemeente Delfzijl heeft voor een actuele planologische regeling en enkele uitbreidingsmogelijkheden voor het industrieterrein Oosterhoorn het bestemmingsplan ‘Oosterhoorn’ vastgesteld. Het bestemmingsplan kan leiden tot meer stikstofdepositie op Natura 2000-gebieden. De hoogste toename ontstaat op het Natura 2000-gebied ‘Waddenzee’.
In het PAS is voldoende ontwikkelingsruimte voor de herontwikkeling gereserveerd om de toename in stikstofdepositie op te kunnen vangen. Die toename tast de natuurlijke kenmerken van de betrokken Natura 2000-gebieden niet aan. Dit blijkt uit de passende beoordeling van het PAS, aldus de aan het bestemmingsplan ten grondslag liggende stukken.
Nu de passende beoordeling van het PAS niet voldoet aan de eisen die daaraan worden gesteld, had de gemeente daar bij de vaststelling van het bestemmingsplan niet naar kunnen verwijzen. Om die reden heeft de Raad van State het bestemmingsplan in de uitspraak van 17 juli 2019 (ECLI:NL:RVS:2019:2468) vernietigd.
Dit geldt ook voor het bestemmingsplan ‘Duurzaam Industriepark Cranendonck’ van de gemeente Cranendonck, dat voorziet in de wijziging en uitbreiding van het industrieterrein Budel-Dorplein. Met het bestemmingsplan wordt beoogd om een duurzaam industriepark (DIC) te realiseren. Het DIC is in het PAS als prioritair project aangewezen, zodat daarvoor in het PAS ontwikkelingsruimte is gereserveerd. Daarom kan volgens de plantoelichting gebruik worden gemaakt van de passende beoordeling van het PAS.
Nu de passende beoordeling van het PAS niet voldoet aan de eisen die daaraan worden gesteld, had de gemeente daar bij de vaststelling van het bestemmingsplan niet naar kunnen verwijzen. Om die reden heeft de Raad van State het bestemmingsplan in de uitspraak van 21 augustus 2019 (ECLI:NL:RVS:2019:2800) vernietigd.
Bedrijventerrein
De gemeente Tiel heeft voor een uitbreiding van het bedrijventerrein Medel het bestemmingsplan ‘Kanaalzone-Medel Afronding’ vastgesteld. Het plangebied is ongeveer 90 hectare groot. Het bestemmingsplan voorziet naast de bedrijfsbestemmingen ook in verkeersbestemmingen ten behoeve van de ontsluiting van de bedrijven.
Het bestemmingsplan zal, vanwege verkeersbewegingen van en naar het bedrijventerrein, leiden tot een toename van de stikstofdepositie op nabijgelegen Natura 2000-gebieden. Het project voor de uitbreiding van het industrieterrein is in het PAS aangewezen als een prioritair project, zodat daarvoor in het PAS ontwikkelingsruimte is gereserveerd. Daarom kan volgens de plantoelichting gebruik worden gemaakt van de passende beoordeling van het PAS.
Vanwege de discussie over de juridische houdbaarheid van het PAS heeft de gemeente een project-specifieke passende beoordeling laten opstellen. In deze passende beoordeling is geconcludeerd dat ook zonder gebruik te maken van de in het PAS gereserveerde ontwikkelingsruimte Natura 2000-gebieden niet worden aangetast.
Nu de passende beoordeling van het PAS niet voldoet aan de eisen die daaraan worden gesteld, had de gemeente daar bij de vaststelling van het bestemmingsplan niet naar kunnen verwijzen.
Maar ook de project-specifieke passende beoordeling mag de gemeente niet baten. In deze passende beoordeling is namelijk rekening gehouden met maatregelen die deels nog niet zijn uitgevoerd. Voor zover maatregelen wel zijn uitgevoerd zijn de verwachte voordelen afhankelijk van een ontwikkeling of reactie in de natuur of het ecologisch systeem, zoals de aanleg van nieuwe of de verbetering van bestaande habitattypen. De verwachte voordelen van zulke maatregelen staan in de regel niet vast, zo oordeelde de Raad van State reeds in de PAS-uitspraak (zie deel 3 van mijn blogserie over de PAS-uitspraak).
Dit betekent dat in de project-specifieke passende beoordeling maatregelen zijn betrokken waarvan de voordelen niet vaststaan ten tijde van het vaststellen van het bestemmingsplan. Op dat moment was dus niet de zekerheid verkregen dat de plannen de natuurlijke kenmerken van de nabijgelegen Natura 2000-gebieden niet zullen aantasten.
Gelet hierop heeft de Raad van State het bestemmingsplan in de uitspraak van 28 augustus 2019 (ECLI:NL:RVS:2019:2909) vernietigd.
Buitengebied agrarische gronden
De gemeente Westerveld heeft voor het buitengebied van de gemeente het bestemmingsplan ‘Buitengebied Agrarische gronden van de gemeente Westerveld’ vastgesteld. In het bestemmingsplan zijn de bouwmogelijkheden (bij recht en in afwijkings- en wijzigingsbevoegdheden) voor agrarische bedrijven beperkt.
Daarnaast is een stikstofregeling in het bestemmingsplan opgenomen. Die regeling komt erop neer dat de bestaande ammoniakemissie van agrarische bedrijven niet mag toenemen, maar dat hiervan door middel van een afwijkingsbevoegdheid kan worden afgeweken. Dit is mogelijk door gebruikmaking van ontwikkelingsruimte in het PAS. In de passende beoordeling van het PAS is aangetoond dat de dalende achtergrondconcentratie van de stikstofdepositie kan worden doorgezet en dat voor economische ontwikkelingen ontwikkelingsruimte beschikbaar is, aldus de aan het bestemmingsplan ten grondslag liggende stukken.
De gemeente heeft bij het vaststellen van het bestemmingsplan dus gebruik gemaakt van de passende beoordeling van het PAS. Nu deze passende beoordeling niet voldoet aan de eisen die daaraan worden gesteld, had de gemeente daar bij de vaststelling van het bestemmingsplan niet naar kunnen verwijzen. Om die reden heeft de Raad van State het bestemmingsplan in de uitspraak van 17 juli 2019 (ECLI:NL:RVS:2019:2467) vernietigd.
Voormalige vliegbasis
De gemeente Enschede heeft voor de herontwikkeling van een gedeelte van de voormalige vliegbasis Twenthe de bestemmingsplannen ‘Voormalige vliegbasis Twenthe – Midden’ en ‘Voormalige vliegbasis Twenthe – Zones’ vastgesteld. De herontwikkeling kan leiden tot meer stikstofdepositie op Natura 2000-gebieden. De hoogste toename ontstaat op het Natura 2000-gebied ‘Lonnekermeer’.
Op basis de aan het bestemmingsplannen ten grondslag liggende stukken heeft de gemeente geconcludeerd dat in het PAS voldoende ontwikkelingsruimte voor de herontwikkeling is gereserveerd om de toename in stikstofdepositie op te kunnen vangen. De gemeente heeft deze ontwikkelingsruimte toegedeeld aan het bestemmingsplan ‘Voormalige vliegbasis Twenthe – Midden’. Bij de vaststelling van het bestemmingsplan heeft de gemeente dus gebruik gemaakt van de passende beoordeling van het PAS.
Nu de passende beoordeling van het PAS niet voldoet aan de eisen die daaraan worden gesteld, had de gemeente daar bij de vaststelling van de bestemmingsplannen niet naar kunnen verwijzen. Om die reden heeft de Raad van State beide bestemmingsplannen, gelet op de samenhang tussen de verschillende plannen, in de uitspraak van 17 juli 2019 (ECLI:NL:RVS:2019:2470) vernietigd.
Trainingscentrum
De gemeente Wageningen heeft voor het hergebruik van het stadion Wageningse Berg het bestemmingsplan ‘Future Center Wageningen’ vastgesteld. Dit bestemmingsplan maakt de realisatie van een kennis-, innovatie-, informatie- en trainingscentrum op het gebied van voeding, beweging en gezondheid mogelijk. Daarnaast voorziet het plan in evenementen en recreatieve functies in het stadion en in een vergaderruimte in een naastgelegen watertoren.
De ontwikkelingen die het bestemmingsplan mogelijk maakt, leiden tot een toename van stikstofdepositie. Volgens de gemeente zijn significante gevolgen op voorhand uitgesloten nu het bestemmingsplan alleen projecten of activiteiten mogelijk maakt die zijn toegestaan op grond van het PAS. Die projecten of activiteiten zijn passend beoordeeld in de passende beoordeling van het PAS. De gemeente heeft daar dan ook naar verwezen.
Nu de passende beoordeling van het PAS niet voldoet aan de eisen die daaraan worden gesteld, had de gemeente daar bij de vaststelling van het bestemmingsplan niet naar kunnen verwijzen. Om die reden heeft de Raad van State het bestemmingsplan in de uitspraak van 14 augustus 2019 (ECLI:NL:RVS:2019:2755) vernietigd.
Verbindingsweg en besluit hogere waarden
De gemeente Boxtel heeft voor de aanleg van een nieuwe verbinding het bestemmingsplan ‘Verbindingsweg Ladonk-Kapelweg 2017’ vastgesteld. Ook heeft de gemeente in dat kader een besluit hogere waarden Wet geluidhinder vastgesteld.
Het bestemmingsplan leidt tot een toename van stikstofdepositie op enkele Natura 2000-gebieden, waaronder het dichtstbij gelegen Natura 2000-gebied ‘Kampina en Oisterwijkse Vennen’. De verbindingsweg is in het PAS als prioritair project aangewezen, zodat daarvoor in het PAS ontwikkelingsruimte is gereserveerd. Daarom kan volgens de plantoelichting gebruik worden gemaakt van de passende beoordeling van het PAS.
Nu de passende beoordeling van het PAS niet voldoet aan de eisen die daaraan worden gesteld, had de gemeente daar bij de vaststelling van het bestemmingsplan niet naar kunnen verwijzen. Om die reden heeft de Raad van State het bestemmingsplan, gelet op de samenhang tussen de verschillende plandelen, in zijn geheel vernietigd in de uitspraak van 14 augustus 2019 (ECLI:NL:RVS:2019:2765).
Omgevingsplan
De gemeente Boekel heeft het bestemmingsplan ‘Omgevingsplan Buitengebied 2016’ vastgesteld. Het bestemmingsplan voorziet in een actualisatie van het planologisch regime voor nagenoeg het gehele buitengebied van de gemeente. Het is een bestemmingsplan met verbrede reikwijdte (zoals bedoeld in artikel 7c van het Besluit uitvoering Crisis- en herstelwet).
Om tot een uitvoerbare planregeling te komen binnen de kaders van de Wet natuurbescherming, is in het bestemmingsplan gekozen voor een emissie-standstill. Deze emissie-standstill waarborgt dat het plan geen significante effecten veroorzaakt en geeft agrariërs toch enige uitbreidingsruimte.
Op grond van de planregels kan de gemeente echter een omgevingsvergunning verlenen om een toename van stikstofdepositie toe te staan die het gevolg is van wijziging van bestaande dierplaatsen, diersoorten en/of stalsystemen indien hiervoor gebruik wordt gemaakt van beschikbare depositieruimte op basis van het PAS. Dit betekent dat het plan ontwikkelruimte biedt voor veehouderijen, zo lang de toename van stikstofdepositie die een uitbreiding van een veehouderij tot gevolg heeft de beschikbare depositieruimte op basis van het PAS niet overschrijdt. De gemeente heeft hiervoor verwezen naar de passende beoordeling van het PAS.
Nu de passende beoordeling van het PAS niet voldoet aan de eisen die daaraan worden gesteld, had de gemeente daar bij de vaststelling van het bestemmingsplan niet naar kunnen verwijzen. Om die reden heeft de Raad van State deze planregel vernietigd in de uitspraak van 14 augustus 2019 (ECLI:NL:RVS:2019:2772).
mw. mr. Franca Damen
